اجتماعی

آيا گفتن «بسم اللّه» و شروع كار با نام خدا، قبل ازاسلام هم سابقه داشته است؟
 
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» سر آغاز كتاب الهى است. «بِسْمِ اللَّهِ» نه تنها در ابتداى قرآن، بلكه در آغاز تمام كتاب‏هاى آسمانى بوده است. در سر لوحه‏ ى كار و عمل همه‏ ى انبيا «بِسْمِ اللَّهِ» قرار داشت. حتی ذکر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» قبل از اسلام هم سابقه داشته است: وقتى كشتى حضرت نوح در ميان امواج طوفان به راه افتاد، نوح عليه السلام به ياران خود گفت: سوار شويد كه‏ «بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها» «هود/41» يعنى حركت و توقّف اين كشتى با نام خداست. حضرت سليمان عليه السلام نيز وقتى ملكه سبا را به ايمان فراخواند، دعوتنامه خود را با جمله‏ ى‏ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» «نمل/30» آغاز نمود.
 
بر زبان آوردن‏ «بِسْمِ اللَّهِ» در شروع هر كارى سفارش شده است، مثل خوردن و خوابیدن و...؛ از پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله پرسیده شد: آیا شیطان با انسان چیزى مى خورد؟در پاسخ فرمودند: آرى ، بر سر هر سفره‌اى که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» گفته نشود، شیطان با آنان غذا مى خورد، و به این جهت ،خداوند برکت را از آن سفره بر مى دارد (بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۵۸). حتی اگر حيوانى بدون نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است و اين رمز آن است كه خوراك انسان‏هاى هدف‏دار و موحّد نيز بايد جهت الهى داشته باشد. امام رضا عليه السلام می‏فرمايد: بسم ‏اللَّه يعنى نشان بندگى خدا را بر خود می‏نهم. (تفسير نورالثقلين). در حديث میخوانيم: «بِسْمِ اللَّهِ» را فراموش نكن، حتّى در نوشتن يك بيت شعر. رواياتى هم در پاداش كسى كه اوّلين بار «بسم اللَّه» را به كودك ياد بدهد، وارد شده است.«تفسيربرهان، ج ۱، ص ۴۳» (برگرفته از تفسير نور(10جلدى)، ج‏۱، ص:۲۲)
 
از دیگر فواید ذکر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» میتوان به رفع شدن بلاها اشاره کرد. إمام صادق عليه السّلام میفرماید: چه بسا برخى از شيعيان ما، در آغاز كار، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» را (فراموش كنند و) نگویند! در نتیجه خداوند متعال به گرفتارى و بلا، دچارشان  میكند، براى اينكه آگاه و بيدارشان سازد! تا شكر و ثناى او بجاى آوردند. و در آن گرفتارى و بلا، لكّه ننگ و تقصير و كوتاهى او را- بهنگام ترك بسم اللَّه‏- پاک کند. مثل داستان زیر که شخصی به حضور أمير المؤمنين عليه السّلام وارد شد و در مقابلش صندلى بود، أمير المؤمنين عليه السّلام به او فرمود:بنشین و او هم، روى آن نشست. (ناگهان) صندلى، كج شد! و با سرش (به زمين) افتاد، (سرش شكست) و استخوان سرش اندكى نمايان شد! و خون، جارى گشت. أمير المؤمنين عليه السّلام، فرمود: آب بیاورید. آوردند و خون را از او شست. آنگاه فرمود: نزديك من بيا. نزدش آمد.... امام علیه السلام فرمود: لحظه ‏اى كه نشستى، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» نگفتى. نتيجه اين شد كه خداوند منان به خاطر فراموشی آنچه که به آن دعوت شده بودی، به این مصيبت و گرفتاري (مبتلایت کرد)، تا پاکی از گناه را برایت قرار دهد. آيا نمیدانی كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم از جانب خداى عزّ و جلّ فرمود: هر إقدام قابل توجّه كه در آن، يادى از بسم اللَّه‏ نشود، ناقص و بريده است.(برگفته از تفسير فاتحة الكتاب از امام حسن عسكرى عليه السلام، ص: ۱۶)